تمیز کاری
تمیز کاری و مقابله با خوردگی فلزات در حال حاضر یکی از بزرگترین معضلات برای زندگی بشری بحساب آمده بطوریکه هزینه های گزافی را به اقتصاد ملل وارد می آورد بطوریکه برای مقابله با آن سخت ترین استانداردها تدوین گردیده است .
یکی از راههای مقابله با خوردگی کشیدن پوشش و رنگ بر روی سطوح فلزی است ، اما پیش از پذیرش پوشش یا رنگ و ... لازمست سطح آماده سازی گردد .
یکی از عمده ترین روشهای تمیزکاری صنعتی ، بکارگیر سیستم پاشش خشک است که در آن با استفاده از پاشش مواد ساینده (فلزی و غیر فلزی) بر روی سطح فلزات، توسط نازل یا توربین (روش مکانیکال) ، در ماشینهای ایربلاست وشات بلاست می توان عمل تمیز کاری را انجام داد .

در این فرآیند کاربر قادر خواهد بود ،آلودگیهایی مانند اکسید فلزات، ماسه سوخته ریخته گری، پوسته عملیات آهنگری و عملیات حرارتی، لکه های چربی و ضایعات جوی و ...را از سطح آلوده بزداید.

 

مکانیسم مذکور بدلایل اقتصادی ، سرعت بالای عملیات و مزیت ارتقاء توانایی ماشینکاری بصورت آپشن مانند    اثرگذاری(اچینگ)، پلیسه برداری، بهبود مقاومت به خستگی و حتی برشکاری) توسط آنها و مواد ساینده بسیار جذاب گردیده  است .
ماشینهائی که عملیات تمیز کاری را به هر کدام از روش های فوق انجام می دهند را بلاستینگ ماشین می نامند .
تمیز کاری یکی از ملزومات آماده سازی سطح می باشد .هر سطحی که نیازمند آماده سازی باشد آلوده می باشد .
منابع آلودگی سطح عبارتند از : اکسایش / الودگی های جوی مانند خزه و جلبک حتی غبار، عملیاتی باشد مانند ماسه های رزین دار/پوسته اهنگری فورج /عملیات حرارتی باشد ، گاهی چربی ها و مواد پوشاننده ای که در ادوار گذشته برای حفظ و نگهداری به قطعه اضافه گردیده (ورق های روغنی و گالوانیزه که در بحث باز سازی مطرح اند ) اگر فلزات قرار باشد مجددا بازیابی گردند نیز معمولا برای پذیرش پوشش بایستی تمیز گردند.
با توجه به اهمیت مطلب ابتدا به تعریف انواع سطح می پردازیم .
اصولا در تحلیل مسائل در بخش سطوح تمیز کاری با سه سطح روبرو هستیم که عبارتند از :

سطح فوقانی :هر سطح هر اندازه تمیز باشد باز هم در معرض انواع غبار ، لکه ، اکسایش و امثالهم میباشد در بسیاری از موارد با روشهای مالشی مانند نمد مالی ، سنباده زنی و شیمیائی اقدام به تمیز کردن این سطوح می نمایند .

سطح آلوده: این قسمت از سطح به دلایل صنعتی ، جوی و دست کاری مانند  زنگ زدگی و اکسیداسیون سطحی بیش از حد استاندارد ویا پوششهای شبه گیاهی دریایی مانند جلبک ها  وجود پوسته دار شدن سطح فلزات بعلت مثلا اهنگری ، ریخته گری ،عملیا ت حرارتی لایه ای به نسبت قدری محکمتر به سطح چسبیده وجود دارد ، آلوده است.

 

سطح مهندسی : این قسمت از سطوح اصولا در تولید مصنوعات مطرح است که به دو بخش سطح ماشین کاری و زیر سطح تقسیم می گردند .
سطح ماشینکاری اصولا جهت آماده سازی بخش های  بعدی مانند پوشش (رنگ کاری ، کوتینگ)، براق کاری ، پرداخت ، شکل دهی و موارد مشابه مطرح است .
واما زیر سطح قطعه اصولا مربوط به مهندسی سطح قطعه از قبیل شات پینینگ ، عملیات حرارتی(این لایه قدری پیچیده میباشد) و... میگردد.
لذا این بخش از سطح زمانی مطرح است که تمیز کاری با روشهای ماشینی انجام پذیرد .

  روشهای شیمیائی ،فیزیکی و مکانیکی وفرایندهای منشعب آنها ازقبیل مالشی ، سایشی ، پاشش تر و خشک و روشهای نوین  لیزر و الترا سونیک و... عمده ترین انواع  تقسیم بندی تمیز کاری می باشند .
در مطالعه و بررسی تمیز کاری و ماشین آلات مربوطه اصولا به اهداف مشترکی دست پیدا خواهیم نمود بطوریکه گاه با انجام تمیز کاری علاوه بر زیبائی به سطحی مستحکم نیز دست پیدا می نمائیم . برخی از مهمترین قابلیت های مشترک در تمیز کاری با ماشینهای بلاستینگ عبارتند از :  تمیزکاری ، زیبا سازی ، دکوراتیو ، لایه برداری ،اچینگ ،پینینگ و پلیسه برداری و...    

 ساچمه و گریت فولادی به عنوان مواد ساینده (فلزی) پاششی برای از بین بردن آلودگیها و تمیز کاری سطوح قطعات تولیدی از قبیل ماسه سوزی ، پوسته های اکسیدی ،چربی ها و آلودگی های سطحی، پرداخت ، ایجاد زبری مناسب بمنظور ایجاد جلای فلزی، زیبا سازی و همچنین جهت  آماده سازی سطوح  قبل از اعمال رنگ و یا پوشش مورد استفاده قرار گیرد.
مشخصات ساینده های فولادی (اندازه ، شکل و سختی) نقش مهمی در چگونگی ایجاد تمیزی سطح و آماده سازی سطوح برای انجام فرآیند پوشش دهی دارد.
ساینده های فولادی معمولا برای تمیز کردن سطح و یا آماده سازی سطح قطعات تولیدی درصنایع  خودرو ، هوا فضا ، راه آهن ، کشتی سازی ، ریخته گری ، ساختمان، سوله ، کشاورزی ، نفت و گاز ، پل سازی و صنایع زیربنایی مورد استفاده قرار می گیرند.
ساینده های فولادی معمولاً برای تمیز کردن سطح و یا آماده سازی سطحی قطعات در کارخانجات  ریخته گری ، کارگاه های فورج ، صنایع اتومبیل سازی ، کشتی سازی ، ریخته گری فلزات غیر آهنی، واگن سازی ، خط لوله نفت و گاز ، سازندگان انواع پروفیل های فولادی کاربرد دارند.

ماسه زدایی مهمترین استفاده مواد ساینده اعم از ساچمه کروی و گریت در فرآیند پاششی ماسه زدایی از سطوح قطعات ریخته گری می باشد.
هدف از پاشش این است که ماسه و سایر آلاینده ها را از سطوح قطعات حذف نماید ، اندازه و جنس قطعات ریخته گری تعیین کننده نوع مواد ساینده  که بیشترین کارایی دارد ، می باشد.

 

  تمیز کاری قطعات شکل داده شده  شامل ریخته گری و آهنگری فورج همین طور عملیات حرارتی و چربی زدائی و زدودن اکسیدها در حقیقت عملیات پوسته برداری یا حذف آن صورت می پذیرد .

دبورینگ :دراین روش مکانیکی می توان علاوه بر تمیز کاری نسبت به حذف  برخی  قسمتها بدون آسیب رسانی به نقاط دیگر اقدام نمود.

 

ROUNDING: با این روش می توان علاوه براهداف اصلی دربرخی نقاط به وضعیتی مستوی دست یافت

 

 

هر دو روش فوق می توانند نوعی تمیز کاری فنی تلقی گردند چرا که کار یکدست و تمیز تحویل مرحله بعد می گردد . گاه برای ارائه بهتر قطعه را پولیش فلزی نیز می نمایند .( پولیش وزرق وبرق ظاهر)       

بدیهی است انجام این عمل گاه با ساچمه اما در بلاستینگ ماشین انجام نمی گردد.
زبر کاری (خش انداختن) اچینگ : همه عناوین خش اندازی سطح / مات کاری / گود اندازی روی سطح به جهت آماده

سازی قبل رنگ /آ ماده سازی عملیاتی / استحکام وبهبود خاصیت چسبندگی نتیجه عملکرد :چسبندگی بهتر/ ضریب بهتر اصطکاک / درخشندگی تنطیم شده است . انجام عملیات فوق صرفا به جهت تمیز کاری نبوده گاها آماده سازی به جهت جذب بهتر رنگ مطرح میباشد مثلا لازمست سطح از زبریهای نامناسب خلاص وبه زبری مناسبی دستیابیم .